Դատական կարգով հայրության ճանաչման համար անհրաժեշտ է իրականացնել մի շարք գործողություններ` ապացույցներ հավաքել, հարցումներ և միջնորդություններ պատրաստել:

Մեր փաստաբանները փորձառու են դատական կարգով հայրության ճանաչման հարցում, ուստի կօգնեն Ձեզ:

Դատական կարգով հայրության ճանաչման անհրաժեշտություն կարող է առաջանալ  հետևյալ դեպքերում.

• երեխայի ծնողների ամուսնությունը գրանցված չէ,

• երեխայի ծնողները կամ հայրը` հայրության ճանաչման համար ՔԿԱԳ հայտարարություն չեն ներկայացրել,

• հայրության ճանաչման հոգաբարձության մարմինների անհամաձայնությունը ` համաձայն հոր հայտի մոր մահվան, անգործունակճանաչման, գտնվելու վայրը պարզելու անհնարինության,  ծնողական իրավունքներից զրկելու դեպքերում,

• մոր մերժումը երեխայի հոր հետ  համատեղ հայրության ճանաչման նպատակով ՔԿԱԳ հայտարարություն ներկայացնել,

Հաճախ դատական կարգով հայրության ճանաչումը կատարվում է երեխայի մոր հայցադիմումի համաձայն: Հայաստանի ընտանեկան օրենսգրքով նախատեսված է հայրության ճանաչման նպատակով այլ անձանց, այդ թվում նաև երեխայի հոր` դատարան դիմում  ներկայացնելու  հնարավորություն:

Հայրության ճանաչման համար դատարան հայցադիմումով ներկայանալու իրավունք ունեն նաև երեխայի խնամակալները կամ անձինք, ում խնամքի տակ գտնվում է երեխան: Այդօրինակ հայցով կարող է հանդես գալ նաև երեխան` չափահաս դառնալուց հետո:

Օրենքը չի սահմանում հայրության ճանաչման գործով հայցադիմումի վաղեմության ժամկետ:

Դատարանը հայրության ճանաչման գործերն ուսումնասիրում է ընդհանուր հայցային վարույթի կարգով: Այդ հայցին զուգահեռ կարող է անչափահաս երեխայի կացության  համար ալիմենտի գանձման  հայց ներկայացվել:

Հայրության ճանաչում Հայաստանում:

Միշտ չէ, որ հայրության ճանաչումը կամավոր է կատարվում: Հազվադեպ չեն դեպքերը, երբ արտամուսնական երեխայի հայրը հրաժարվում է  հայրության գրանցման հայտարարություն ներկայացնել: Նման դեպքերում երեխայի շահերի պաշտպանության նպատակով  հնարավոր է հայրությունը ճանաչել դատական կարգով:

Միայն երեխայի ծնողներից մեկն  է իրավասու  հայրության ճանաչման համար հայցադիմում ներկայացնել: Հաճախ  դա անում է մայրը, սակայն որոշակի հանգամանքներում, օրինակ` երբ մայրը խոչնդոտում է համատեղ հայց ներկայացնել, հայց կարող է ներկայացնել նաև հայրը:

Հայրության ճանաչման պահանջ կարող է ներկայացնել երեխայի խնամակալը կամ  անձը` որի խնամակալության տակ գտնվում է երեխան, ինչպես նաև անձամբ երեխան չափահաս դառնալուց հետո:

Հայրության ճանաչման հայցի ներկայացման պահին երեխայի և ենթադրյալ հոր միջև չկա որևէ իրավահարաբերություն, հետևաբար այդ պարագայում հայցի ներկայացման հիմքում ոչ թե սուբյեկտիվ իրավունքն է, այլ երեխայի` օրենքով պաշտպանվող շահը: Այդ շահն է` ճանաչել և  իրավական կապ ունենալ հոր հետ:

Սույն գործերով պատասխանողը հաճախ ենթադրյալ հայրն է: Հայրության ճանաչման հայցադիմում կարող է ներկայացվել նաև անչափահաս և անգործունակ անձին: Պատասխանողի անգործունակության դեպքում խնամակալն է պաշտպանում նրա շահերը: Հաշվի առնելով անչափահաս հոր ինքնուրույն խոստովանման իրավունքով օժտված լինելու հանգամանքը, կարելի է ենթադրել, որ նա կարող է հայրության հայցով ինքնուրույն պատասխանել և գործում խնամակալի մասնակցությունը պարտադիր չէ, բայց ոչ ոք չի կարող արգելել:

Հայրության ճանաչման գործընթացում օգտագործվող  ապացույցների ցանկը սահմանափակ չէ: Դրանք կարող են լինել պատասխանողի հայրության ճանաչումը հավաստող նամակներ, օրագրեր, պաշտոնական փաստաթղթեր: Դրանք չեն հանդիսանում երեխայի ծագման հարյուր տոկոսանոց ապացույցները: Ենթադրյալ հայրը կարող է հայտարարել, որ նամակ գրելու պահին կարծել է, թե երեխայի հայրն է, բայց հետագայում պարզել է, որ դա այդպես չէ:

Հայրության ճանաչման ժամանակ կարելի է օգտագործել վկաների ցուցմունքները: Սակայն  դատարաններն ավանդաբար բավականին  զգուշությամբ են վերաբերվում դրանց: Հայրության ճանաչման գործընթացում հաճախ հարկ է լինում գործ ունենալ վիճողների նախաձեռնությամբ կանչված վկաների երկու խմբի հետ, որոնցից յուրաքանչյուրը փաստերը մեկնաբանում է ի շահ այս կամ այն կողմի: Սակայն, որոշ վկաների դժվար է կասկածել կողմնակալության մեջ: Օրինակ` եթե, ենթադրյալ հոր ծնողները հայտարարում են, որ իրենց հետ զրույցներում նա երեխային  ճանաչել է որպես իրենը, ապա ընդհանուր առմամբ նրանց ցուցմունքները հավաստի են:

Դատարանը կարող է հայրության ճանաչման համար փորձաքննություն նշանակել: Առավել մատչելի և տարածված արյան փորձաքննությունը չի կարող տալ հավաստի դրական արդյունք, բայց հավաստի բացասական կարող է: Այդ պատճառով որոշ դեպքերում դրա անցկացումը նպատակահարմար է: Պատասխանողի երեխա ունենալու հնարավորությունը հաստատելու գործում կարևոր նշանակություն կարող է ունենալ նաև բժշկական փորձաքննությունը:

Գենետիկական փորձաքննությունը միակն է, որ օգնում է որոշել երեխայի այս կամ այն անձինը լինելու հանգամանքը:

Հայրության վիճարկումը Հայաստանում.

Հայրության վիճարկումը հատկապես բարդ է, քանի որ դժվար է բոլոր հանգամանքներն ապացուցել: Այնուամենայնիվ, այս դեպքում Ձեզ կօգնի փորձառու փաստաբանի խորհրդատվությունը:

Հայրության վիճարկումը, այն է` մերժել երեխայի հայրության ճանաչումը, ոչ դյուրին գործընթաց է: Հատկապես, եթե երեխան ծնվել է ամուսնությունից: Առավել ևս, որ Հայաստանի օրենսդրությունը չի ողջունում նման վեճերը:

Այսպիսով,  երկու տարբերակ  է  հնարավոր:

Առաջին իրավիճակը. երեխան ծնվել է ամուսնության ընթացքում, սակայն հայրը չի ցանկանում հոգ տանել նրան մասին, քանի որ իրեն կենսաբանական հայր չի համարում: Այդ դեպքում ստիպված է դիմել Հայաստանի համապատասխան դատարան: Նախապես հաշվի առնենք, որ զգայուն բնույթի գործերով ավելի լավ է անմիջապես դիմել փորձառու փաստաբանի` նա կօգնի ոչինչ չփչացնել:

Հայրը պարտավոր է դատարանին տրամադրել ապացույցներ,  որոնք վկայում են, որ`

• երեխայի ծնվելու և իբրև իր ազգական գրանցելու պահին չի իմացել, իրենց միջև արյունակցական կապի բացակայության մասին,

• երեխան իսկապես իր կենսաբանական հարազատը չէ:

Երկրորդ դեպքը. եթե երեխայի ծնողներն ամուսնացած չեն, հայրը միայն պետք է ապացույցներ տրամադրի, որը կհավաստի, որ երեխայի բեղմնավորման ենթադրյալ պահին ինքը երեխայի մոր հետ սիրային կապի մեջ չի եղել:

Ապացույցների հավաքումն իհարկե կարող է խնդրահարույց լինել. և շատ ժամանակ է անցել, և դիրքորոշումներն են բավական անհարատև: Իհարկե, գենետիկական փորձաքննությունը մեծ օգնություն կլիներ, բայց դրա արժեքը հաճախ գերազանցում է հայրության հերքման օգուտը:

Հարկ է հիշել, որ օրենքը որոշակի սահմանափակումներ է սահմանում հայրության վիճարկման համար: Այսպես` հայրության մերժման հայց կարելի է ներկայացնել միայն մինչ երեխայի չափահաս դառնալը: Չի կարելի հայրությունը վիճարկել , եթե երեխան մահացել է: